FTP – co to jest, jak działa i do czego można wykorzystać? Poradnik!

W erze cyfrowej, w której codziennie przesyłane są setki terabajtów danych, niezbędne okazuje się posiadanie sprawnych narzędzi do ich transferu. Jednym z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych protokołów służących do tego celu jest FTP. Choć nazwa ta może brzmieć znajomo, niewielu z nas rozumie, jak naprawdę działa i jaką odgrywa rolę w codziennym życiu cyfrowym. W niniejszym artykule zagłębimy się w świat FTP, wyjaśniając jego podstawy, zastosowania i znaczenie w dzisiejszym świecie technologii.Jak działa protokół FTP? – opis, definicja i zastosowanieFTP to protokół sieciowy wykorzystywany do przesyłania plików między komputerami. Działa w architekturze klient-serwer. Klient, używając odpowiedniego oprogramowania, łączy się z serwerem w celu wysłania lub pobrania plików. Usługi sieciowe FTP (inaczej usługi internetowe FTP) działają na podstawie sesji kontrolnej (do przekazywania poleceń) i sesji danych (do przesyłania samych plików) w sieci TCP/IP.

Zdj 1. Działanie FTP.

Zastosowanie FTP:

• udostępnianie plików w sieci – port FTP pozwala organizacjom i jednostkom na udostępnianie plików w sieci. Jest to szczególnie przydatne dla dużych jednostek informacyjnych (np. powyżej 100 MB), które są niemożliwe do wysłania za pomocą poczty elektronicznej;
• backup danych – firmy korzystają z FTP do tworzenia kopii zapasowych swoich danych na zdalnych serwerach. Dzięki temu, w razie awarii lokalnych systemów, wszystkie informacje można sprawnie przywrócić;
• hosting stron internetowych – dostawcy hostingu oferują dostęp do serwera, aby klienci mogli ładować swoje strony internetowe i związane z nimi pliki FTP;
• aktualizacje oprogramowania – producenci oprogramowania często udostępniają aktualizacje produktów na serwerach FTP, dzięki czemu klienci mogą je łatwo pobierać;
• przenoszenie danych między różnymi platformami – protokół FTP jest niezależny od systemu operacyjnego. Wykorzystasz go do przesyłania plików między różnymi platformami (np. Windows, Linux czy MacOS);
• integracja z innymi systemami – połączenia FTP są często używane w zakładach produkcyjnych, medycynie czy w badaniach naukowych do automatycznego przesyłania danych między urządzeniami a centralnymi systemami.

Mimo że FTP jest niezwykle przydatny, pamiętaj o potencjalnych zagrożeniach związanych z bezpieczeństwem, zwłaszcza jeśli korzystasz z niezaszyfrowanej wersji protokołu. Dlatego też powstały wersje FTP zabezpieczone; FTPS czy SFTP, gwarantujące szyfrowanie danych w trakcie transferu.

FTP, FTPS, SFTP – różnice

Różnice pomiędzy FTP, FTPS i SFTP:

FTP (File Transfer Protocol):

• bezpieczeństwo – standardowy FTP nie zapewnia żadnego szyfrowania. Zarówno dane, jak i uwierzytelnianie (nazwa użytkownika i hasło) są przesyłane w formie jawnej, co może być podatne na przechwycenie przez osoby trzecie (np. hackerów);
• port – domyślnie używa portu 21 dla sesji kontrolnej i portu 20 dla sesji danych;
• zastosowanie – pomimo swojego wieku, FTP jest nadal często stosowany w wielu systemach, choć ze względu na brak bezpieczeństwa zalecamy korzystanie z bezpieczniejszych alternatyw.

FTPS (FTP Secure):

• bezpieczeństwo – FTPS jest rozszerzeniem standardowego FTP, które dodaje wsparcie dla szyfrowania SSL/TLS. Umożliwia to szyfrowanie sesji, chroniąc przesyłane dane oraz informacje uwierzytelniające;
• port – identycznie jak FTP, domyślnie korzysta z portu 21;
• zastosowanie – FTPS jest preferowanym wyborem dla tych, którzy potrzebują funkcjonalności FTP, ale chcą również zwiększonego bezpieczeństwa. Wymaga to jednak odpowiedniej konfiguracji certyfikatów SSL/TLS.

SFTP (Secure File Transfer Protocol):

• bezpieczeństwo – pomimo podobnej nazwy do FTPS, SFTP to zupełnie inny protokół bazujący na SSH (Secure Shell), zapewniający silne szyfrowanie. Obejmuje zarówno dane, jak i uwierzytelnianie;
• port – domyślnie korzysta z portu 22, typowego dla SSH, natomiast można spotkać również SFTP port 21;
• zastosowanie – SFTP jest często stosowany w środowiskach, które wymagają wysokiego stopnia bezpieczeństwa. Oferuje funkcje podobne do FTP, ale w bezpiecznej warstwie SSH.

FTP jest starszym protokołem i nie gwarantuje wewnętrznego szyfrowania, co czyni go mniej bezpiecznym. FTPS jest rozszerzeniem FTP dodającym szyfrowanie SSL/TLS. Z kolei SFTP to zupełnie inny protokół oparty na SSH, który zapewnia silne szyfrowanie i funkcje przesyłania plików. Wybór odpowiedniego protokołu zależy od konkretnych wymagań dotyczących funkcjonalności i bezpieczeństwa.

Zdj 2. FTP tryb pasywny i aktywny.

Jak połączyć się z serwerem FTP? – instrukcja krok po kroku!

Połączenie się z serwerem FTP jest proste, natomiast wymaga odpowiednich informacji dostępowych oraz oprogramowania. Poniżej przedstawiamy instrukcję dotyczącą łączenia z serwerem FTP:

KROK 1: Wybierz oprogramowanie klienta FTP

Najpopularniejszymi oprogramowaniami są przede wszystkim:

• FileZilla, 
• WinSCP dla systemu Windows,
• Cyberduck dostępny zarówno dla Windows, jak i MacOS.

Pobierz i zainstaluj wybrane oprogramowanie zgodnie z instrukcjami.

Ze swojej strony polecamy rozwiązanie FileZilla.

Zdj 3. FileZilla – jedno z najlepszych oprogramowań FTP.

KROK 2: Uzyskaj dane dostępowe

Aby połączyć się z serwerem FTP, potrzebujesz kilku kluczowych danych:

• adresu serwera (często w postaci ftp.nazwadomeny.com lub IP),
• nazwy użytkownika,
• hasła.

Te informacje powinny być dostarczone przez dostawcę Twojego hostingu lub administratora serwera.

KROK 3: Uruchom oprogramowanie klienta FTP i wprowadź dane dostępowe

Uruchom program klienta FTP. W oknie lub menu programu powinna być opcja „Połącz”, lub „Nowe połączenie”. Wprowadź adres serwera w odpowiednie pole. Wpisz nazwę użytkownika i hasło.

Jeśli korzystasz z FTPS (FTP zabezpieczony), prawdopodobnie będziesz musiał wprowadzić dodatkowe informacje; certyfikat lub wybór portu (domyślnie 21 dla FTP lub 22 dla SFTP).

KROK 4: Połącz się z serwerem

Po wprowadzeniu wszystkich informacji kliknij przycisk „Połącz”. Po chwili powinieneś zostać połączony z serwerem i zobaczyć zawartość katalogów serwera w interfejsie programu.

KROK 5: Przeglądaj, przesyłaj i pobieraj pliki

Po połączeniu, możesz przeglądać katalogi na serwerze, przesyłać pliki z komputera na serwer oraz pobierać pliki z serwera na komputer. Większość programów umożliwia przeciąganie plików i katalogów między lokalnym a zdalnym widokiem, zdecydowanie ułatwiając transfer plików FTP.

KROK 6: Zakończ połączenie

Gdy zakończysz pracę z serwerem FTP, zawsze pamiętaj o bezpiecznym zakończeniu połączenia. W programie klienta FTP powinien znajdować się przycisk „Rozłącz”.

KROK 7: Dodatkowe uwagi bezpieczeństwa

Zawsze korzystaj z silnych haseł do swojego konta FTP. Jeśli to możliwe, używaj zabezpieczonych wersji protokołu (FTPS lub SFTP) zamiast standardowego FTP. Regularnie aktualizuj oprogramowanie klienta FTP, aby chronić się przed ewentualnymi lukami w bezpieczeństwie.

Czy FTP jest bezpieczny?

File Transfer Protocol w swojej podstawowej formie nie jest uważany za bezpieczny FTP do przesyłania i obsługi stron www. Główne powody:

Brak szyfrowania

Standardowy protokół FTP przesyła dane, w tym nazwę użytkownika i hasło, w postaci jawnej. W konsekwencji osoba, która przechwyci dane podczas transmisji, będzie w stanie je odczytać bez większego trudu.

Podatności na różne ataki

FTP jest narażony na różne rodzaje ataków:

• atak „man-in-the-middle”, gdzie atakujący może przechwycić i potencjalnie modyfikować dane przesyłane między klientem a serwerem;
• ataki „brute-force” na hasła, gdzie atakujący próbuje zgadnąć hasło przez ciągłe próbowanie różnych kombinacji.

Brak ochrony integralności

W FTP brakuje mechanizmu weryfikującego integralność przesyłanych plików. Nie wiadomo wówczas, czy przesyłane pliki nie zostały zmienione podczas transmisji.

Problemy z firewallem i NAT

FTP używa osobnych połączeń dla poleceń i danych, co może powodować problemy z firewallem i NAT. Chociaż to nie jest bezpośrednim problemem bezpieczeństwa, skomplikuje konfigurację bezpiecznych połączeń.

Ze względu powyższe wady i ryzyko związane z używaniem FTP, wiele organizacji i dostawców hostingu zaleca lub wymaga stosowania bezpieczniejszych alternatyw:

• FTPS (FTP Secure) – to wersja FTP z dodanym szyfrowaniem SSL/TLS. Oferuje takie same funkcje jak FTP, ale dodaje warstwę bezpieczeństwa przez szyfrowanie transmisji. Nadal jednak ma pewne wady (np. potencjalne problemy z firewallem);
• SFTP (Secure File Transfer Protocol) – to zupełnie inny protokół niż FTP i FTPS. Bazuje na protokole Secure Shell (SSH) i zapewnia szyfrowanie, uwierzytelnianie oraz integralność danych. Jest bardziej odporny na różne ataki w porównaniu z FTP.

W celu uzupełnienia wiedzy na temat bezpieczeństwa FTP, sprawdź wpis Wikipedii na temat bezpieczeństwa File Transfer Protocol.

Zdj 4. Częste problemy bezpieczeństwa FTP.

Dlaczego warto korzystać z FTP?

Mimo że FTP (File Transfer Protocol) ma swoje wady pod względem bezpieczeństwa, istnieje wiele powodów, dla których organizacje i indywidualni użytkownicy nadal z niego korzystają, m.in.:

• prostota i uniwersalność – FTP jest jednym z najstarszych protokołów przesyłania plików w Internecie, co czyni go bardzo dobrze znanym i powszechnie wspieranym. Niemal każdy system operacyjny posiada wbudowanego klienta FTP, ułatwiając dostęp do serwerów bez konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania;
• szybki transfer dużych plików – FTP jest wydajnym protokołem do przesyłania dużych plików. Dzięki specjalnej architekturze, która oddziela połączenia kontrolne od połączeń danych, transfer plików może być szybszy w porównaniu z innymi metodami przesyłania (np. przez HTTP).
• możliwość równoczesnej pracy wielu użytkowników – umożliwia użytkownikom jednoczesne połączenie z serwerem i przesyłanie plików FTP, co jest przydatne w środowiskach, w których wiele osób musi mieć dostęp do tego samego zestawu danych (np. w korporacjach);
• zaawansowane funkcje zarządzania – wiele serwerów FTP oferuje zaawansowane funkcje zarządzania (np. kontrola dostępu na poziomie pliku lub katalogu, różne poziomy uprawnień dla wielu użytkowników czy identyfikacja aktywności);
• wsparcie dla automatycznych procesów – FTP jest często używany w skryptach i aplikacjach do automatycznego przesyłania lub pobierania plików. Dzięki temu organizacje mogą zautomatyzować liczne procesy biznesowe (w tym robić regularne kopie zapasowe oraz aktualizować oprogramowanie);
• integracja z innymi systemami – FTP można łatwo zintegrować z CMSami, umożliwiając łatwy transfer plików między różnymi platformami.

Kto powinien zdecydować się na FTP?

Na FTP powinny się zdecydować:

• drukarnie i firmy medialne – branże te często wymagają przesyłania dużych plików graficznych lub wideo. FTP jest jednym ze sposobów, które pozwalają na ich sprawny transfer;
• firmy programistyczne – programiści mogą korzystać z FTP do przesyłania aktualizacji oprogramowania, plików kodu źródłowego czy dokumentacji;
• instytucje edukacyjne i badawcze – FTP może być używane do udostępniania zestawów danych badawczych, oprogramowania edukacyjnego czy materiałów dydaktycznych;
• wewnętrzne sieci korporacyjne – w zamkniętych, kontrolowanych środowiskach korporacyjnych, FTP może być użyteczny do przesyłania plików między działami lub lokalizacjami.

Podsumowanie

FTP (File Transfer Protocol) jest sprawdzonym i uniwersalnym narzędziem do przesyłania plików w sieci. Pomimo swojej prostoty i wydajności w przesyłaniu dużych plików, FTP ma pewne wady związane z bezpieczeństwem, głównie z brakiem szyfrowania. W konsekwencji wiele organizacji (szczególnie średnie przedsiębiorstwa oraz korporacje) przechodzą na bezpieczniejsze protokoły FTP (np. SFTP czy FTPS).

Wyskaluj swój biznes razem z Carted – skontaktuj się z nami mailowo lub telefonicznie! Wypozycjonujemy Twój sklep e-commerce.

FAQ – najczęstsze pytania i odpowiedzi [FTP]

Poniżej przedstawiamy najczęstsze pytania i odpowiedzi na temat FTP!

Porozmawiajmy

Powiedz nam czego potrzebujesz

Kontakt